Historia

Rok powstania ok. 1434, a dwór w 1501 roku,dzisiaj w ruinie i park. Kiedyś pod górą Wroczeń była kopalnia ropy naftowej. Kościół budowany w 1914 roku, a projektowany przez architekta miejskiego p. Szomka. Znajduje się tu pomnik rozstrzelanych członków ruchu oporu, bardzo nowoczesna szkoła i dom wiejski kultury. Jako ciekawostka jest to, że była miejscem letniego wypoczynku przed wojną (w dworze) sławy profesorskiej Lwowa państwa Eherlich i ich dwojga dzieci. Córka – zakonna siostra Emilia (zmarła w 2006 roku) była sekretarzem pomocniczym Synodu Biskupów w Watykanie oraz główną sekretarką Jana Pawła II. Z wikipedii Falejówka (dawniej Chwalejówka, w 1447 Faleowka, 1464 Faleyowka, 1489 Phaleyowka, 1499 Falyowka, 1589 Falieiwka, 1646 Faleiowka, 1872 Falejówka) – położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Sanok, nad potokiem Pijawka (dopływ potoku Różowy, który wpada następnie do rzeki Sanoczek). W latach 1430–1447 wieś była własnością Małgorzaty Dydyńskiej, wdowy po Mikołaju. Po niej dobra dydeńskie odziedziczyli synowie Paweł i Mikołaj, którzy to posiadali pieczęć z herbem Gozdawa. Oprócz Falejówki, byli oni jeszcze w posiadaniu takich wsi jak: Krzemienna, Temeszów i Dydnia. W 1489 trzej synowie Elżbiety, tj. Jan, Zygmunt i Stanisław Dydyńscy podzielili majątek pomiędzy siebie w taki sposób, że Janowi przypadły wsie: Falejówka, Jabłonka i połowa wsi Wydrna, zaś Zygmunt i Stanisław stali się właścicielami Dydni, połowy wsi Wydrna, Temeszowa, Krzemiennej oraz Jabłonicy Ruskiej. Do początków wojny była czynna karczma u Shola Do roku 1939 we wsi funkcjonował dwór, którego ostatnim właścicielem był prof. Ludwik Ehrlich. Po wojnie w starej szkole na przeciwko kościoła była Gmina Falejówka oraz punkt lekarski w domu Pana Józefa Lisowskiego. Przez wiele lat funkcjonował skład nawozów sztucznych W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego. W Falejówce znajdują się: murowany, zbudowany na planie krzyża, neogotycki kościół rzymskokatolicki p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego, Szkoła Podstawowa, Dom Kultury, biblioteka, Ochotnicza Straż Pożarna (mająca na swoim koncie liczne wysokie miejsca w zawodach strażackich gminnych i okręgowych) oraz trzy sklepy spożywcze. Z dawnej zabudowy wsi zachował się murowany dwór szlachecki otoczony parkiem, w którym zobaczyć można pozostałości po kilku stawach rybnych należących niegdyś do właścicieli dworu. Budynek dworu był remontowany w 1924, a obecnie popada w ruinę. W parku, przez wiele lat istniała duża altana "Grzybek". Przy głównej drodze można spotkać kilka pięknych kapliczek, które są pielęgnowane, ozdabiane i remontowane przez mieszkańców okolicznych domów. W środkowej części wsi znajduje się grób i pomnik dziesięciu polskich partyzantów rozstrzelanych nieopodal przez niemieckich hitlerowców podczas II wojny światowej. Egzekucja odbyła się na oczach mieszkańców kilku sąsiednich wsi. Z przekazu ustnego wynika, że zostali wydani Hitlerowcom przez Karola, syna sołtysa, który zbiegł po zamachu przygotowanym na jego życie przez dwóch mieszkańców Pakoszówki. Jednak sołtys został zabity. Partyzanci mieli w planach zaatakować najeźdźców, którzy przyjechali dwoma samochodami jednak obawiali się późniejszych konsekwencji i dziesiątkowania mieszkańców Falejówki. Co roku odbywają się uroczystości upamiętniające rocznicę tamtych wydarzeń. Najwyższy szczyt w okolicy: Kopacz 543 m n.p.m. Malowniczą panoramę Falejówki można podziwiać z góry Jaworzyna (513 m n.p.m. Mapa topograficzna: http://de-de.topographic-map.com/places/Falej%C3%B3wka-1643296/). W planie wsi można wyodrębnić kilka części jak: Przykopy, Kolonia, Dół, Góra, Bircza, Porzecze. Od 2002 działa "Koło gospodyń wiejskich" liczące 15 gospodyń. Do regionalnych potraw należą gołąbki z kapusty, pierogi grzybami, ruskie, z kapustą, łazanki z kapustą, krokiety i inne. Do ciekawostek można zaliczyć długą, trzydziestu pięciu zwrotkową pieśń "Gdy miły Jezus był w Betanji" pięknie śpiewaną przez kobiety po Mszy św. w Wielki Czwartek. Podczas uroczystości Triduum Paschalnego, straż przy Bożym grobie stoi na warcie od nabożeństwa wielkopiątkowego do liturgii Wielkiej Soboty. Inne źródła IH PAN Słownik Historyczno - Geograficzny Ziem Polskich w Średniowieczu (1434 Fallelowka, Phalewka, 1447 Faleowka, 1464 Falyeowka, 1465 Falkowka, 1489 Phalyeyowka, 1496 Phalyowka, 1499 Falyowka, Falyegyowka) 13 km na NW od Sanoka. 1. 1508, 1530 z. san. (ŹD XVIII s. 118; AS I 21 k. 516). 2. 1404 obszar F. należy do Srogowa (ZDM I 261); 1465 sprawa granic między wsiami Laliny Pakosza z Pakoszówki a wsiami Dydnia, F. i Srogów Pawła i Mikołaja Dedeńskich oraz Mikołaja z Jurowiec (XVI 217); 1480 wieś Wola Raczkowa położona powyżej F. (XVI 1395); 1494 granice między wsiami Pakoszówka i Lalin Ruski a wsią F. od granicy wsi Grabownicy w pobliżu potoku Grabowniczka, stąd na S, przez górę Lalin Dział aż do góry Wroczen Dzyal [dziś Wrocień], stąd skręcając koło granicy wsi Pakoszówki i F. (XIX 3139); 1531 kopiec narożny oddzielający wsie Niebocko, F. i Lalin, kwestionowany przez drugą stronę (XIX 3130); 1539 połowa góry Wroczen od wschodu należy do wsi Jurowce i F. (XIX 3139). 3. Własn. szlach.; 1434 10 IV Katarzyna wdowa po Zygmuncie ze Srogowa odstępuje Pełce z Jurowiec oraz jego spadkobiercom bratankom po swej śmierci 300 grz., zapisanych jej tytułem oprawy i wiana na połowie wsi Srogów i F., z tym że mieszkać będzie w → Srogowie. Pełka z bratankami wyraża zgodę i odstępuje jej wieś Srogów z dworem (XI 639); 1434 10 VII druga umowa z udziałem [Małgorzaty] wdowy po Mikołaju z Dydni i jej synów Pawła i Mikołaja, z postanowieniem, że Pełka z Jurowiec z bratankami otrzymuje wieś F. (XI 641); 1447 Paweł Dedeński zobowiązuje się dać Jerzemu z Bukowa intromisję w wieś F. jako porękę za Mikołaja z Jurowiec (XI 2320-2323); 1464 Paweł z Dydni zapisuje ż. swej Elżbiecie 300 grz. na połowie swych wsi Dydnia, Temeszów, Krzemienna i F. (XVI 77); 1465 Paweł i Mikołaj Dedeńscy właśc. Dydni i F. (XVI 217) → p. 2; 1469 szl. Jan Falejowski z Jabłonicy [Ruskiej] (XVI 647-649); 1472 Paweł Dedeński zapisuje ż. swej Elżbiecie 500 grz. na połowie wsi Temeszów, Krzemienna, Jabłonica [Ruska], F. i Wydrna (XVI 868); 1474 tenże ręczy Stanisławowi Burzyńskiemu za Piotra [Kmitę] Sobieńskiego na 50 zł z gwarancją intromisji w kmieci w F. płacących 5 grz. czynszu (XVI 969); 1476 tenże gwarantuje szl. Mikołajowi [?] i tegoż ż. Jadwidze terminowy zwrot pożyczonych 40 grz. intromisją w swą wieś F. Gdyby Mikołaj i Jadwiga zmarli, suma ta przypadnie ich c. Marcie (XVI 1204); 1478 Elżbieta wdowa po Pawle Dedeńskim z s. Janem daje Marciszowi Domaradzkiemu za 43 1/2 grz. intromisję w czynsz 4 grz. w F. (XVI 1272); 1489 Jan, Zygmunt i Stanisław br. rodzeni z → Dydni, dokonują podziału dóbr, mocą którego Janowi z działu ojcowskiego przypadają wsie F., Jabłonka i połowa Wydrnej. Zygmunt i Stanisław winni dać Janowi 10 grz. na budowę i udostępnić mu drzewo z Dydni. Jan otrzymuje w tym roku trzecią część wszystkich korzyści i zbiorów każdego zboża z wszystkich ich folwarków z wyjątkiem Jabłonicy (XVI 1941); 1494 właśc. Jan Dedeński (XIX 3139); 1496 Małgorzata ż. Nabrzucha (Nabrzuszek) pozywa Jana dziedzica z F. [swego brata] (XVI 2313); 1499 Zygmunt z Dydni zawiera umowę ze swą szwagierką „alias iathrvya” Anną ż. niegdyś Jana z Dydni, mocą której m.in. pozwala Annie wykupić od Zawiszy z Grabownicy dobra Jabłonka i sołectwo tamże oraz zamieszkać w F. aż do Zielonych Świąt. Wypuszcza jej także młyn [w ?] i obiecuje dowozić drzewo na jej potrzeby (XVI 2484) → Dydnia; sprawa między Zygmuntem z Dydni a Stanisławem Derszniakiem o kmiecia Andrzeja Ondę z F., który wydalił się przed 3 lub 4 laty. Za jego stawienie ręczy Zygmuntowi Maciej Wzdowski oraz Jan Uliński, jeśli nie będzie wojny. Zygmunt otrzymuje od starosty pozwolenie na ujęcie Ondy „na dobrowolnem thargu” w Sanoku (XVI 2516, 2517, 2522-2524, 2538, 2545, 2553); 1501 Zygmunt z Dydni wydzierżawia Janowi Zieleńskiemu (Zyelyenyszki) na 3 lata za 60 grz. wieś F. i połowę wsi → Dydni, z młynem w F. z warunkiem, że Zieleński będzie pobierał rocznie z tych wsi 20 grz., a w razie braku Zygmunt je dopłaci. Jeśli Zieleński zostanie usunięty z F. przez bratanków lub dzieci będące pod opieką Zygmunta, ten da mu intromisję w połowę wsi Wydrnej (XVI 2726); woźny wysłany „na lyczowanye” ze strony Zygmunta z Dydni do Jurowiec, dzierżawy Aukta, star. żydaczowskiego, nie dopuszczony trzykrotnie przez rządcę do licowania. Woźny stwierdza w F., dobrach Zygmunta, stratowane zboża na polu a we dworze rozszarpane ogrodzenie i wrota rozbite i porąbane. Zygmunt obwinia Aukta (XVI 2794-2798); 1503 Jan Zieleński otrzymuje od Zygmunta z Dydni 30 grz. długu, a dobra w F. ma posiadać do 25 XII bez przeszkód ze strony Zygmunta (XVI 2925); 1506 podstarości ustanawia zakład między Mikołajem Dedeńskim synem Jana Dedeńskiego dziedzica z F., a Zygmuntem z Dydni, który nie chce dać Mikołajowi intromisji w wieś F. przypadłą temuż prawem bliższości. Strony winny działać prawnie, a nie siłą (XVI 3167); 1508 Mikołaj Dedeński płaci z dóbr swych 3 1/2 grz. 20 gr (ŹD XVIII s. 118); 1515 6 ł., młyn 6 gr, karczma 6 gr (ŹD XVIII s. 150); 1519 Jan i Mikołaj Dedeńscy (XIX DCCCLXXIII); 1523 podymne 12 gr (AS I 21 k. 101); 1524 Jan Dedeński ? (XIX 3124); 1526 5 ł., młyn, karczma (AS I 21 k. 418); 1530 4 1/2 ł., młyn, karczma (AS I 21 k. 516); 1531 właśc. Jan Dedeński (XIX 3130, 3131); 1536 4 1/2 ł., młyn, karczma pusta (AS I 21 k. 564); 1538 Jan Dedeński (XIX DCCCLXXXII); 1552 19 col., karczma, młyn 1 koło (AS I 21 k. 1013). Mieszkańcy: 1499 Andreas Onda kmieć (XVI 2517, 2522-2524); 1560 Wojtek Saganowy zięć, Sagan (Balzer 12); 1562 Kanica (Balzer 21). 4. 1480 sławetny Mikołaj Zybarth mieszcz. krak. sprzedaje Elżbiecie wdowie po Pawle dziedzicu z Dydni i jej spadkobiercom [synom] Janowi, Zygmuntowi, Jakubowi, Mikołajowi i Stanisławowi, za 30 grz. sołectwo we wsi F. oraz daje jej dokumenty dot. sołectwa (XVI 3299).